Met vereende krachten is de afgelopen maanden in Zoetermeer een aanvraag voor een Preventiecoalitie opgesteld. Doel is om de gezondheid van risicogroepen te verbeteren. De Preventiecoalitie in Zoetermeer is een initiatief van de gemeente, GGD Haaglanden, zorgverzekeraars en zorg- en welzijnsorganisaties. Annemiek Smulders (gemeente Zoetermeer), Bernadette Bos – van Basten Batenburg (GGD Haaglanden) en Tijs van Hoek (CZ) vertellen er meer over.

Van ziekte naar gezondheid
Positieve gezondheid is het leidende principe in het werk van Bernadette Bos – van Basten Batenburg. “Ik heb als verpleegkundige en orthopedagoog gewerkt, toen ik erachter kwam dat ik niet wil behandelen maar voorkomen.” Sindsdien werkt Bernadette aan het bevorderen van de gezondheid van mensen. Ze is adviseur gezondheidsbevordering bij GGD Haaglanden. “Er is een omslag in denken nodig, van ziekte naar gezondheid,” zegt Bernadette. “De preventiecoalitie omarmt dat gedachtengoed. De GGD heeft heel veel kennis over preventie en deelt dat graag,” zegt Bernadette. “Van gezond zwanger worden tot gezond opgroeien tot gezond leven tot gezond ouder worden.”

Oplossingen in de wijk
“Het is belangrijk dat we de preventiecoalitie vanuit gezondheid en leefstijl benaderen,” zegt Bernadette. “Hoe kunnen we meer gezonde levensjaren toevoegen aan het leven van mensen? Natuurlijk is veel afhankelijk van genen, omgeving en geluk, maar op het gebied van leefstijl kunnen we veel winst boeken.” De adviseur gezondheidsbevordering ziet veel heil in kleinschalige oplossingen in de wijk. “We weten welke interventies effectief zijn,” zegt Bernadette, “en daar hebben we ook ervaring mee bijvoorbeeld in de wijken Meerzicht, Palenstein en Buytenwegh. Het is belangrijk om goed naar inwoners te luisteren: waar hebben zij behoefte aan en hoe helpen we ze daarbij? Soms moet je pas op plaats maken om eerst dingen te doen die voor hen belangrijker zijn dan bijvoorbeeld meer bewegen.

Ze is enthousiast over de preventiecoalitie. “Je kan het niet alleen. Je hebt elkaar nodig. We moeten samenwerken met verschillende organisaties en partijen over de verschillende domeinen heen. Dat is het nieuwe adagium. De preventiecoalitie gaat daar de grondvesten voor bouwen.”

Annemiek Smulders is het met haar eens. Ze is netwerkregisseur gezondheidsbeleid bij de gemeente Zoetermeer en heeft veel contact met organisaties in de stad die zich bezighouden met preventie, in de breedste zin van het woord. “We vinden elkaar op onderwerpen als positieve gezondheid. We leren van elkaar en van voorbeelden uit andere steden.”

Ook Annemiek geeft aan dat er veel meer preventie mogelijk is. “De gecombineerde leefstijlinterventies (GLI) bijvoorbeeld is voor mensen met overgewicht. Het is advies en begeleiding op voeding, eetgewoontes en beweging. Dat werkt goed, alleen zijn de toelatingscriteria erg streng,” vertelt Annemiek. “Je moet ernstig overgewicht (obesitas) hebben of al hart- of vaatziekten, voordat je in aanmerking komt. Waarom stellen we dat niet breder open, zodat we eerder mensen meenemen in een gezonde levensstijl? Je wilt dat mensen hun leefstijl aanpassen vóórdat ze overgewicht of gezondheidsrisico’s krijgen”

En dat is nog niet zo gemakkelijk, weet Annemiek. “Het is lastig om de mensen te bereiken van wie de gezondheid kan verbeteren,” vertelt ze. “En een nog grotere uitdaging is er dan voor te zorgen dat er ook echt iets veranderd in hun leefstijl. Er is veel data beschikbaar, maar je weet niet precies hoe de situatie van mensen is. In hoeverre stapelt problematiek zich op tot ongezond gedrag? Zijn de mensen die stress ondervinden of psychische druk ervaren ook de mensen met overgewicht of de mensen die overmatig alcohol gebruiken? Wat is de oorzaak van de stress? Wat speelt er op de achtergrond mee? Als je geen werk hebt of geldproblemen of armoede, is gezond eten en gezond gedrag niet je prioriteit. Gelukkig is hier landelijk en lokaal steeds meer aandacht voor.

“Er gebeurt al ontzettend veel in de stad,” weet Annemiek. “Die voorbeelden willen we nog beter met elkaar verbinden. Bewegen is belangrijk. Het hebben van sociale contacten is belangrijk. Als wij mensen kunnen ondersteunen of stimuleren die dat niet zelf kunnen, niet in een kort programma, maar ingebed, structureel en voortdurend, is dat fantastisch.”

Tijs van Hoek is zorginkoper huisartsenzorg bij CZ. Samenwerken aan een gezonder Nederland is wat hem en zijn organisatie drijft. “Het kan anders. We kunnen meer samenwerken om mensen gezonder te houden en de zorg en welzijn betaalbaar te houden.” CZ heeft, samen met zorgverzekeraars Menzis en Zilveren Kruis, een gezamenlijk verkiezingsdocument gemaakt.

En dat passen ze in de praktijk toe. In Limburg werkt de zorgverzekeraar bijvoorbeeld met de gemeente Sittard-Geleen samen om de zorg toegankelijk en betaalbaar te houden. “Een mooi voorbeeld daar is de huisartsenpraktijk Hartje Dorp in Munstergeleen. Een huisarts en praktijkondersteuner helpen inwoners om zo lang mogelijk gezond en vitaal te blijven.” Kleine initiatieven rondom positieve gezondheid zijn belangrijk, vindt Tijs. “Je wilt in de wijk, op de straat en in de huisartsenpraktijk gaan merken dat mensen gezonder gaan leven. Dat erover gepraat wordt, dat je voelt dat er beweging zit.”

De Preventiecoalitie in Zoetermeer is een initiatief van de gemeente, GGD Haaglanden, zorgverzekeraars CZ en Menzis en zorg- en welzijnsorganisaties uit Zoetermeer. De coalitie moet via meer samenwerking en verbinding leiden tot meer gezondheidswinst voor inwoners van Zoetermeer. Met de subsidieregeling Preventiecoalities stimuleert het ministerie van VWS de samenwerking tussen zorgverzekeraars en gemeenten op het gebied van preventieactiviteiten voor risicogroepen.